6331 sayılı İş Güvenliği Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri gereği iş güvenliği hizmeti verilen tüm işletmelerin tehlike sınıflarına özgü risk değerlendirmesi yapılması gerekir. Dünya standartlarına göre tüm iş sağlığı prosedürleri de işyerlerinin risk değerlendirmesini şart koşmaktadır. İSG Katip modülü üzerinde de risk analizi ve değerlendirmesi yapılarak elde edilen veriler Bakanlık bilgi havuzuna atılmaktadır.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin kalite standardının yükselmesi ve sürdürülebilmesi için 10 adımda risk değerlendirmesi uygulaması mutlaka yapılarak alınan geribildirimler sayesinde çalışmalara yön verilmelidir.
Risk analizi ve değerlendirmesi tüm paydaşların katılımını sağlamak adına oldukça anlaşılır bir dille uygulanmalıdır. Çalışan tüm personelin anlayabileceği şekilde uyarlanan bu değerlendirmeler top yekun olarak ele alınması gereken çalışmalardır.
Sanayi alanında tehlikeli sınıflardaki tüm işletme ve fabrikaların dahil olacağı bir risk değerlendirmesi ortak fikirlerin ortaya çıkacağı ve eşgüdümlü olarak önlemlerin alınacağı çalışmalara kaynak teşkil edebilir. Birbirine çok yakın tehlikeli sınıftaki işyerlerinde herhangi bir İSG zafiyeti zincirleme zarar reaksiyonu oluşturacağı için İSG uzmanlarının aralarında işbirliği yapmaları oldukça pragmatik bir sonuç doğuracaktır.
Risk değerlendirmesi aşamaları
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında yapılan risk değerlendirmesi aşamaları aşağıdaki adımlardan oluşmaktadır;
- Risk Değerlendirmesini Yapacak Ekibin Oluşturulması
- Risk Değerlendirmesinin Yapılacağı Alan ve Faaliyetlerin Tanımlanması
- Risk Değerlendirme Planının Hazırlanması
- Değerlendirme Yapacak Ekiplerin Eğitimi
- Değerlendirme Yapacak Ekiplerin Ön Hazırlığı
- İSG Kapsamındaki Tehlike ve Risklerin Tanımlanması
- Risklerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi
- Risklerde Olumsuz Etkilenebilecek Kişilerin Belirlenmesi
- Risk Kontrol Tedbirlerinin Planının Yapılması
- Değerlendirmelerin Gözden Geçirilmesi ve Gerekirse Revize Edilmesi
Bu 10 aşamada risk değerlendirmesi tüm detaylarıyla eksiksiz ve hatasız şekilde tamamlanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği uzmanının yaptığı bu risk değerlendirmesinde tüm paydaşlar üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getirmeli, toplanan bilgiler paylaşılmalı, analizler ışığında yapılacak işlemlerin ve alınacak önlemlerin belirlenmesi sürecinde işbirliği yapılmalıdır.
İş Güvenliği hizmetlerini yürütmek asıl olarak iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sorumluluğu altında olsa da çalışanlar kendi sağlıklarını korumak için öğretilenleri İSG ilkeleri çerçevesinde uygulamaları, işyeri temsilcileri alınacak önlemler için kolaylaştırıcı müdahalelerde bulunmalıdır. İşyerinin güvenliğinin sağlanması en fazla işverenlerin işine yarayacağı için kesinlikle hizmetlerden taviz verilmemelidir. İşverenler en az uzmanlar kadar bilgili olmalı, yürütülecek süreçleri takip ederek aksayan yönleri belirlemelidir.
Risk analizi yöntemleri
Toplam kalite felsefesinden esinlenerek oluşturulmuş değerlendirme sürecinde hata ağacı analizi, başlangıç tehlike analizi, tehlike ve işletilebilirlik çalışmaları, hata modu ve etki analizi, görev risk analizi gibi yöntemler işe yaramaktadır. Yöntem olarak bu usullerden hiçbiri tek başına risk analizi için yeterli olmamaktadır. Bu yüzden yöntemlerin tamamının yanı sıra literatürdeki diğer bilimsel teknik ve yöntemleri de kullanmak önemli olacaktır.
Sonuçların verimli hizmetlere dönüşebilmesi için risk analizinin ve değerlendirmesinin uzmanlar tarafından yapılması önemlidir. Alanında yetişmiş iş sağlığı ve güvenliği uzmanları tarafından yürütülecek tüm çalışmalar çalışanlar ile işverenlerin, Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri yetkililerinin, işyeri hekimlerinin hep birlikte yapacağı hizmetleri kapsar.
Risk analizi yöntemleri arasında yer alan hata ağacı analizi ile işyerinin hata payı hesaplanır, çalışanlardan kaynaklanan riskler değerlendirilir ve gerekli önlemler alınır. İş güvenliği genel olarak alınacak tüm önlemleri kapsasa da detaylar çok önemlidir. Deneyimli bir İSG uzmanı bir işyerinin ayrıntılı olarak tüm analizlerini yaparak neye ihtiyacı olduğunu ve iş sağlığı ve güvenliği temasında yapılacak çalışmaları hazırlayarak yıl boyunca bu hizmetleri tamamlayarak çalışanların ve işyerinin güvenliğini sağlar.
